Một đời lính - một tấm lòng son

Sáng tháng Tư, bầu trời Tân An bừng lên sắc đỏ.

Tròn nửa thế kỷ sau ngày lá cờ giải phóng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, thành phố bên bờ Vàm Cỏ Tây lại sống trong không khí của những năm tháng hào hùng. Những tán bằng lăng tím và chùm hoa gạo cuối mùa cháy rực trong nắng, như bỗng bừng lên giữa ngày hội của non sông.

Tại Công viên Phường 5, nơi từng là điểm nóng của chiến trường 50 năm trước, Bia chiến thắng Tân An vừa được khánh thành. Công trình này không lớn về quy mô, nhưng mang ý nghĩa đặc biệt - nơi ghi nhận chiến công của những người lính Trung đoàn 174, Sư đoàn bộ binh 5 đã chiến đấu kiên cường trận đánh then chốt, mở toang cửa ngõ phía Tây Nam, để từ đó những đoàn quân thần tốc tiến vào Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Công trình Bia chiến công của Trung đoàn 174 tại thành phố Tân An, Tây Ninh (tỉnh Long An cũ) được xây dựng bằng nguồn tiền do ông Nguyễn Minh Sơn tài trợ

Trong dòng người tề tựu sáng nay, giữa những mái đầu bạc trắng, có một dáng người nổi bật bởi ánh mắt rực sáng ký ức. Ông Nguyễn Minh Sơn, cựu chiến binh Đại đội 4, Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 174. Ông đứng lặng nhìn tấm bia đá granite sừng sững giữa lòng thành phố. Với ông, đó không chỉ là một tấm bia, mà là một lời hẹn ước từ nửa thế kỷ trước - khi máu của đồng đội ông đã hòa vào đất này trong ngày 30.4.1975 lịch sử…

Ngày ấy, ông Sơn vừa tròn 20 tuổi, là một xạ thủ DKZ 75. Trong trận đánh mở màn tiến công vào trung tâm thị xã Tân An, khi đạn địch bắn vào đội hình ta xối xả, ông đã lao lên miệng hầm pháo, bình tĩnh tổ chức bắn trả. Những phát DKZ 75 của khẩu đội nổ rền, tiêu diệt gọn khẩu đại liên của địch đang bắn tới từ phía đầu cầu, tạo điều kiện cho đơn vị xung phong chiếm lĩnh mục tiêu.

"Chúng tôi khi ấy chỉ có một suy nghĩ rằng phải mở toang cửa ngõ Tân An để bọn địch ở Sài Gòn không còn chỗ bấu víu. Chiến tranh không cho phép nghĩ đến điều gì khác", ông chậm rãi nhắc lại, giọng trầm xuống giữa lúc tiếng loa phát bài hát Tiến về Sài Gòn với giai điệu thật hùng tráng.

Ông Nguyễn Minh Sơn (trái) và tác giả chụp ảnh tại Bia chiến thắng Tân An trong ngày khánh thành (27.4.2025)

Tân An là một mảnh ký ức, nhưng không phải là duy nhất. Sau ngày giải phóng, ông Sơn lại khoác ba lô lên đường, tiếp tục cuộc hành quân trên những cánh rừng khộp mênh mông của đất bạn Campuchia. Những địa danh như Snoul, Kratie', Th'mo puok, Svaichek, Cao Melai… đã trở nên hết sức thân thuộc. Cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và giúp bạn hồi sinh từ đống tro tàn diệt chủng là một chặng đường khốc liệt không kém.

Ông kể, có những ngày hành quân dưới cái nắng như thiêu, áo lính sờn vai, cơm không đủ no, súng không đủ đạn, nhưng không một ai lùi bước.

"Chúng tôi phải đối diện không chỉ với đạn bom, mà cả đói khát, bệnh tật. Nhiều đồng đội đã không bao giờ trở về, họ nằm lại giữa những cánh rừng xứ lạ, dưới gốc thốt nốt hay bên dòng sông Mê Kông đỏ nặng phù sa", ông nói, mắt ngân ngấn nước.

Có lần, trong một trận đánh ở biên giới Thái Lan, ông và đồng đội bị địch bao vây, đạn chỉ còn lại vài băng. Giữa tiếng súng và tiếng kêu cứu, một đồng đội của ông - chàng trai trẻ quê Nghệ An mới 19 tuổi - đã lao ra thu hút hỏa lực địch để đồng đội thoát khỏi vòng vây. Chàng trai ấy đã không bao giờ trở lại. "Tên anh ấy, tôi vẫn nhớ cho đến tận bây giờ. Và tôi luôn tự nhủ phải sống thay phần anh ấy". Ông Sơn lặng giọng, đôi bàn tay chai sạn, siết chặt như giữ lại một điều gì rất quý.

Những năm tháng trong quân ngũ đã để lại trong ông một điều khiến cả đời ông mãi tâm niệm, rằng nghĩa tình đồng đội là thứ thiêng liêng nhất. Ông vẫn thường nói với con cháu: "Chiến tranh lấy đi tuổi trẻ của cha, nhưng nó trả lại cho cha một thứ vô giá, đó là tình đồng chí, đồng đội. Đó là thứ không bao giờ mất".

Có lẽ vì thế mà khi trở về sau những tháng năm trận mạc, ông Sơn không chọn cuộc sống an nhàn. Từ hai bàn tay trắng, ông vượt qua khó khăn, và rồi trở thành Chủ tịch Hội đồng thành viên một công ty dược tại TP.HCM. Doanh nghiệp của ông nằm trong top 1.000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập lớn nhất Việt Nam. Nhưng với ông, tiền bạc chưa bao giờ là đích đến. Đích đến của ông là thực hiện lời thề năm xưa - sống xứng đáng với đồng đội.

Ông Nguyễn Minh Sơn cùng Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 174 đến thăm và tặng quà Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân La Văn Cầu - một người lính của trung đoàn (tháng 8.2024)

Hơn 40 năm qua, ông vẫn miệt mài đi trên một hành trình khác - hành trình tri ân. Ông góp phần tu sửa các nghĩa trang liệt sĩ; làm nhà tình nghĩa cho gia đình liệt sĩ còn khó khăn; tài trợ xây dựng Đền thờ liệt sĩ Long Khốt (Vĩnh Hưng, Long An); tài trợ cho những cuộc gặp mặt của đồng đội; tổ chức và tài trợ những chuyến "Về nguồn" để đồng đội được tìm về nơi Trung đoàn 174 ra đời tại Hòa An (Cao Bằng). Và hôm nay, nhân dịp kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước, ông lại cùng Ban liên lạc Hội Cựu chiến binh Trung đoàn dựng nên Bia chiến thắng Tân An - để quá khứ được khắc sâu trong hiện tại, để những người đã nằm xuống có một chốn trở về.

***

Buổi lễ khánh thành Bia chiến thắng Tân An đã kết thúc từ lâu, nhưng ông Sơn vẫn ngồi đó. Gió từ Vàm Cỏ Tây thổi về nhè nhẹ, lá cờ đỏ sao vàng trên tượng đài bay phần phật trong ráng chiều. Trong mắt ông, 50 năm như chỉ mới hôm qua. Hình ảnh những chàng trai tuổi đôi mươi ngã xuống, máu hòa vào đất Tân An để đổi lấy hòa bình cho Tổ quốc. Và cả những bóng hình đồng đội nằm lại giữa những cánh rừng Campuchia, nơi tiếng gió thổi hoài như khúc ca bi tráng cũng chưa một ngày rời khỏi tâm trí ông.

Ông Nguyễn Minh Sơn (người cầm quyển sách) cùng đồng đội trong ngày gặp mặt Sư đoàn 5 tại Hưng Yên (tháng 8.2023)

Đứng trước tấm bia giữa thành phố hôm nay, có thể nghe thấy âm vang của một lời nhắc nhở gửi đến thế hệ mai sau: hòa bình không tự nhiên mà có. Nó được đánh đổi bằng máu xương và tuổi trẻ của biết bao người lính. Và có những con người, dù cuộc chiến đã khép lại, vẫn lặng thầm gìn giữ ký ức ấy - như ông Nguyễn Minh Sơn, một người lính, một doanh nhân, và trên hết là một tấm gương sáng về nghĩa tình đồng đội.

Hình ảnh ông Nguyễn Minh Sơn hôm nay không chỉ là hình ảnh của một cựu chiến binh, mà còn là một biểu tượng cho tinh thần vượt khó, ý chí kiên cường và tấm lòng nghĩa tình. Ông bước qua những năm tháng đạn bom để đến với những thử thách thương trường, nhưng chưa bao giờ đánh mất phẩm chất của người lính. Với ông, thành công không phải là những con số trong bảng báo cáo, mà là những công trình tri ân mọc lên, là nụ cười của gia đình liệt sĩ, là ánh mắt đồng đội khi gặp nhau trong ngày trở về.

Thông điệp mà ông gửi đến thế hệ trẻ thật rõ ràng: dù ở thời chiến hay thời bình, giá trị lớn nhất của một con người không phải là địa vị, không phải là sự giàu có, mà là sống có lý tưởng, sống có trách nhiệm, và không quên nguồn cội . Một người lính ngày xưa vẫn có thể trở thành một doanh nhân hôm nay, nhưng trong mọi bước đi, ông vẫn giữ trong tim ngọn lửa năm xưa - ngọn lửa của lòng dũng cảm, của nghĩa đồng đội và của tình yêu đất nước.